Whisky Tour 2014 czyli ani słowa o whisky słodowej cz 1
Głównym celem naszej wyprawy była whisky słodowa i wszystko co się z nią wiąże. Zwiedziliśmy destylarnie, uczestniczyliśmy w degustacjach, sami je organizowaliśmy, a także przeprowadziliśmy dziesiątki interesujących rozmów z pracownikami i managerami destylarni. Czas został wykorzystany właściwie i świadczy o tym chociażby fakt przywiezienia do Polski 20 butelek whisky czy 6 naprawdę niesamowitych choć niezbyt tanich książek 🙂 Jedną z ciekawszych była książka wydana po raz pierwszy w 1718 roku w której dokładnie został opisany proces produkcji whisky i innych alkoholi.
Ale czym byłaby taka wyprawa bez poznawania burzliwej historii północnej części Wielkiej Brytanii i świadectw tej historii jakie można wciąż zobaczyć, dotknąć czy poczuć? Wychodząc z tego założenia zwiedziliśmy wiele miejsc, które są ważne dla Szkocji i świadczą o jej historii. Poniższy artykuł opisuje kilka takich miejsc. Dodam tylko, że w planach było ich 3 razy więcej ale okazało się, że czas płynie szybciej niż planowałem.
Zapraszam do zapoznania się ze szczegółami naszej podróży bez whisky w tle!
Most kolejowy nad zatoką Firth of Forth łączący Edynburg z hrabstwem Fife.
Architektoniczne dzieło sztuki z przełomu XIX i XX wieku i najważniejsza przeprawa z Edynburga na północ. Jak ważny to most świadczy już fakt, że umieszczono go na szkockim banknocie 20 funtowym . Była to jedna z największych inwestycji w Wielkiej Brytanii w tamtych czasach. Budowa nie była łatwa i świadczyć może o tym fakt, że w trakcie budowy prawie 100 osób straciło życie, a wielokrotnie więcej uległo poważnym wypadkom. Budowa trwała 11 lat (1879-1890 rok) i w jej trakcie zmieniali się zarówno architekci jak i firmy, które wykonywały prace połączenia Edynburga z hrabstwem Fife. Pierwszym projektantem był Thomas Bouch, jego dzieło z sukcesem kontynuowali John Fowler i Benjamin Baker i w efekcie most otworzono w 1890 roku. Podobnie jak wieża Eiffla most ma budowę kratową, powstał ze stali, a długość rozpięcia pojedynczego wspornika ustępuje tylko Quebec Bridge. Kilka lat temu zakończono generalną renowację obiektu malując go jednocześnie farbą odporną na wodę co w warunkach szkockich ma spore znaczenie:) Efekt jest piorunujący! Film prezentujący zdjęcia z budowy można obejrzeć poniżej:
https://youtu.be/i1yzJCQCf0E
Callendar House (XVIII wieczna posiadłość) w Falkirk plus Wały Antoninusa z 142 r.
Powiedzieć, ze Falkirk nie jest najpiękniejszym miastem Szkocji to powiedzieć za mało. Mimo, że historia miasta liczy około 2000 lat samo miasto nie robi wielkiego wrażenia i bliżej mu do miast przemysłowych takich jak Glasgow niż do Stirling czy Edynburga. Miasto powstało w czasach rzymskich i z tego okresu pochodzi Wał Antoninusa Piusa zbudowany w 142-144 r. czyli najdalej wysunięte na północ umocnienia imperium rzymskiego. Miasto słynie też z XVIII wiecznej posiadłości Callendar House otoczonej dużym parkiem. Rezydencja została zbudowana dla jednej z najbogatszej rodziny arystokratycznej czyli Livinstonów, którzy długo się nią nie nacieszyli bo w 1783 roku kupiona została przez inną potężną rodzinę magnatów metalurgicznych czyli Forbsów. W tym momencie znajduje się tam urokliwa kwawiarnia a także muzem poświęcone dziejom Falkirk jak i historii rezydencji. Można na przykład zobaczyć idealnie zachowaną kuchnię z całym wyposażeniem z początku XIX wieku.
Miasteczko Culross czyli jeden z najlepiej zachowanych przykładów XVII wiecznej zabudowy
W tym momencie przenosimy się do XVII wieku i perełki architektury, którą można zobaczyć na wschód od Stirling. Perełką nie jest jakiś konkretny budynek a cała miejscowość gdzie został zachowany zespół XVII wiecznej zabudowy Szkocji. Nie wszystkich uczestników naszej wycieczki miasto zauroczyło ale warto po prostu przejść się chwilę po nim by poczuć ten niezwykły klimat. Miasteczko jest doceniane przez filmowców bo nie trzeba robić praktycznie żadnych prac by przedstawić Szkocję 400 lat wstecz. Do najważniejszych zabytków należy XVI wieczny ratusz czy pałac Culross.
Stirling.
Pierwszy nocleg spędzonony w trakcie oficjalnej części wycieczki i bezcenny widok z okna – monument Williama Wallace’a. To pomnik ku chwale jednego z bohaterów Szkocji. W trakcie odsłonięcia monumentu (1869 rok), znajdującego się na wzgórzu Abbey Craig zebrało się prawie 100 000 ludzi, którzy uczcili jego zasługi, a także domagali się niepodległości Szkocji. Zdecydowanie zyskał na popularności w 1995 roku kiedy to na ekranach kin pojawił się film Braveaheart w którym Mel Gibson zagrał bohatera Szkocji. Same miasto nazywane jest małym Edynburgiem i podobnie jak w stolicy centralnym miejscem jest Zamek. Historia zamku w Stirling sięga XI wieku ale większość zabudowań pochodzi z XV czy XVI wieku w trakcie panowania dynastii Stuartów to tam na przykład w 143 roku koronowana została Maria Stuart. Został wybudowany na szczycie wygasłego wulkanu i góruje nad miastem podobnie jak ten w Edynburgu. Co warto zobaczyć w środku? Wielką Salę, która została w ostatnich latach odnowiona a wybudowana została na początku XVI wieku. Warto też zobaczyć Pałac z 1542 roku, Kaplicę Krolewską z 1594r. a także Stary Dom Króla mieszczący muzeum regimentu Argyll and Sutherland Highlanders. W samym Stirling na pewno warto zobaczyć Kościół Świętego Krzyża z okalającym go cmentarzem a także Stare więzienie (Old Town Jail), które za kilka funtów można dokładniej zwiedzić. Aczkolwiek podobnie jak w Culross polecam po prostu znaleźć czas na spokojny spacer po całym mieście bo na każdym kroku można się zachwycić czymś zupełnie wyjątkowym! Warto też wspomnieć, że miasto i okolica była świadkiem dwóch wielkich starć o niepodległość Szkocji z Anglikami a co ważniejsze zwycięskich. Pierwsza miała miejsce 11 września 1297 roku gdzie wspomniany wcześniej William Wallace rozbił armię angielską dowodzoną przez Johna de Warenne’a, hrabiego Surreya i Hugona de Cressinghama. A 17 lat póżniej dzieło Williama Wallace kontynuował Robert Bruce, który wraz ze swoją 9-tysięczną armią wygrał bitwę pod Bannockburn z 25-tysięczną armią angielską w efekcie której Szkocja w 1328 roku została niepodległym Państwem.
Doune Castle XIV-wieczny zamek nad rzeką Teith.
Bardzo charakterystyczny zamek, który pojawił się w wielu produkcjach firmowych zaczynając od słynnej grupy Monty Python, a kończać na Grze o tron gdzie Zamek Doune został wykorzystany jako siedzieba Lorda Starka Winterfell. W filmie „Monty Python i Święty Graal” wyglądało to tak:)
Sam zamek został zbudowany w XIV wieku i leży nad rzeką Teith podobnie jak pobliska destylarnia Deanston. Został zbudowany dla diuka Albany Robert ale szybko przeszedł w ręce syna Jakuba V. W czasach rebelii Pięknego Księcia Karolka znajdowało się tu więzienie dla jeńców schwytanych w bitwie pod Stirling. W tym momencie zamek jest dostępna dla zwiedzających, więcej informacji tu
Dunrobin Castle
Jest to XII wieczny zamek otoczony ogrodem we francuskim stylu. Kształt obecny w większości zawdzięcza przebudowie w XIX wieku. Nie zdążyliśmy na czas by zwiedzić wnętrza ale sam wygląd i położenie robi fenomenalne wrażenie. Zresztą żeby zwiedzić cały zamek potrzeba trochę czasu bo liczba pokoi mieszczących się w jego murach to 189:)
Dunnet Head
Dotarliśmy tam ostatkiem sił, a jeszcze musieliśmy ujarzmić bunt uczestników wyprawy, którzy zasypiali już na stojąco:) Jest to najbardziej wysunięta na północ część głównego lądu w Szkocji z latarnią morską wybudowaną w latach 30 XIX wieku. Widoki bezcenne!
Orkney Islands:
Standing Stones of Stennes
Pierwsza atrakcja Orkadów czyli zespół megalitów z 3000 roku p.n.e. Było ich zdecydowanie więcej ale do tego momentu przetrwały tylko 3. W XIX wieku właściciel pobliskiej ziemi zniszczył jeden z magalitów a drugi zdążył obalić. Czemu? Przeszkadzali mu ludzie, którzy co chwila przychodzili oglądać ten neolityczny zabytek…
Ring of Brodgar
To młodszy brat Standing Stones czyli megality pochodzące z 2500 roku p.n.e. Średnica wynosi ponad 100 metrów i zachowało się 27 kamieni z 60, które tworzyły ten krąg. Zabytek jest wpisany na światową listę dziedzictwa UNESCO.
Skara Brae
Jest to osada neolityczna z 3100-2500 roku p.n.e. Unikat na skalę światową, który został odkryty w połowie XIX wieku dzięki silnemu sztormowi jaki nawiedził Orkney Islands. Na pracę archeologów zabytek czekał do 1928 roku kiedy Australijczyk Vere Gordon Childe odsłonił i zabezpieczył całość tej wyjątkowej osady. To jedna z najlepiej zachowanych i najciekawszych pozostałości prehistorycznych. Całą osadę tworzy 10 domostw, które mają bardzo zbliżony kształt i powierzchnię (około 40 m) Tuż obok znajduje się Skaill House czyli posiadłość zbudowana w 162 roku dla biskupa Orkadów. Wewnątrz znajduje się ciekawe odtworzone wnętrze z tego okresu.
Kirkwall:
Stolica Orkad leżąca na wyspie Mainland zamieszkała przez około 9 000 mieszkańców. Oprócz głównego celu naszej wyprawy (destylarnia Highland Park) mieści 3 fenomenalne zabytki:
Katedra St, Magnusa
Ten cudownej urody kościół zbudowany z żółtego i czerwonego kamienia pochodzi z przed 900 lat i powstał jeszcze w czasach kiedy na wyspie panowali wikingowie. Świątynie sfinansował Earl Rognvald na cześć swego wuja Magnusa Erlendssona. Oboje zostali wyniesieni przez kościół na ołtarze a ich relikwie spoczywają pod ołtarzem głównym.
Pałac Biskupi (Bishop’s Palace)
Obok katedry można też zobaczyć ruiny Pałacu biskupiego zbudowanego w XIII wieku dla Williama the Old czyli pierwszego Biskupa Katedry.
Pałac earla (Earl’s Palace)
Na przeciw Katedry można też zwiedzić przepiękne ruiny Pałacu Earla powstałego w 1607 roku dla Patricka Stewarta czyli drugiego Earla Orkad. Warto!
Warto też chwilę zatrzymać się przy nie tak dawnej historii Orkad i ich roli podczas I i II wojny światowej. Między wyspą Hoy a Mainland (na tej wyspie znajduje się Kirkwall) znajduje się zatoka Scapa Flow. To w tym miejscu od początku XIX wieku z przerwami stacjonowała marynarka wojenna Wielkiej Brytanii. Jednym z ważniejszych historycznych wydarzeń, które odcisnęły piętno na tym akwenie to podpisanie w Compiegne rozejmu 21 czerwca 1919 roku na mocy którego 11 listopada 1918 roku cała flota Cesarstwa Niemieckiego miała zostać rozbrojona i przekazana zwycięskim Państwom Ententy. Na miejsce docelowe wybrano właśnie akwen Scapa Flow i tam skierowano łącznie ponad 70 statków wojennych floty niemieckiej. Jednak do przekazania nie doszło bo Admirał Ludwig von Reuter z krążownika „Emden” wydał wszystkim jednostkom rozkaz o samozatopieniu. Rozkaz wykonała zdecydowana większość jednostek i mimo natychmiastowej akcji Anglików tylko najmniejsze statki udało się uratować, a zdecydowana większość od razu zatonęła. Do tej pory nie wszystkie statki udało się wydobyć ale dzięki temu jest to jedno z najsłynniejszych miejsc na świecie dla nurków:
W trakcie II wojny światowej też nie był to spokojny akwen. Nie zabrakło i polskich akcentów, to właśnie w to miejsce przedarł się nasz okręt podwodny Wilk. Cała zatoka nie była zbyt dobrze zabezpieczona przed atakiem niemieckich okrętów podwodnych i 14 października przedarł się do zatoki U-57 i niepostrzeżony przez nikogo zatopił pancernik Royal Oak. Konsekwencją tego ataku była budowa stałych barier między wyspami by nie dopuścić do kolejnego ataku – nazwano je groblami Churchilla. W tym momencie służą jako droga komunikacyjna między wyspami. Kto je budował? Włoscy jeńcy, którzy zostali sprowadzeni na miejsce a dzięki temu wyspy Mainland, Orkney Island i South Ronaldsay (tam mieszkaliśmy! ) zostały połączone i w efekcie kolejne ataki sił wroga były zdecydowanie utrudnione. Dzięki włoskim jeńcom powstał jeszcze jeden zabytek – włoska kaplica, z zewnątrz wyglądająca jak…barak.
Po opuszczeniu wysp atrakcji nie brakowało:
Urquhart Castle
Warownia z wczesnego średniowiecza położona nad samym Loch Ness z której widok zapiera dech w piersiach. Zamek powstał w XIII wieku i odegrał ważną rolę w walce o niepodległość Szkocji, miał również za zadanie strzec ważnego szlaku przez Wielki Glen. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1296 roku kiedy zdobył ją angielski władca Edward I by 11 lat później odbił ją z angielskich rąk Robert Bruce (podobnie jak inne zamki m.in. Inverlochy i Inverness ) W XVIII wieku w trakcie powstania jakobitów uległ ruinie i nadano mu kształt jaki mamy przyjemność podziwiać do dziś. W rejonie zamku było też najwięcej zgłoszeń osób, które widziały…potwora z Loch Ness. Cały czas obserwowałem jezioro z aparatem w dłoni ale niestety nie wypatrzyłem…Nessie 🙂
Eilean Donan Castle
Przepiękna warownia z XII wieku położona niedaleko wyspy Skye na wysepce Loch Duich. Robi piorunujące wrażenie i też była świadkiem wielu zawirowań z historii Szkocji. Ukrywał się w niej Robert Bruce, okupowały ją wojska hiszpańskie aż w końcu Anglia za pomocą swej floty morskiej zniszczyła zamek. Na szczęście został odrestaurowany przez potomków klanu MacRae i należy do nich po dziś dzień. Zamek zbudował Aleksander II w 1220 roku a głównym jego celem była obrona przed wikingami. W XII wieku była to siedziba klanu MacKenzie aż w XVI wieku przeszła w ręce dotychczasowych właścicieli z rodziny MacRae. Przepiękny zamek znany też z wielu filmów takich jak Bond z 1999 roku „Świat to za mało” czy „Nieśmiertelny” z jednym z najsłynniejszych Szkotów:)
Ale by to wszystko zobaczyć trzeba było przebyć dłuuuugą drogę, którą prezentuję poniżej. Liczba mil w rzeczywistości biorąc pod uwagę noclegi, destylarnie a także błądzenie wyniosła około 1200 czyli prawie 2000 km.
Trasa Whisky Tour 2014
Tak jak widać udało się nam poznać sporą część Szkocji. Co oprócz zabytków, zamków, kościołów nas zachwyciło?
Dzika przyroda, piękne klify, cudowne góry. Czasami jadąc na siedzeniu pasażera nie miałem chwili spokoju bo co kilka minut krajobraz wymagał uwiecznienia na karcie aparatu. Już drugiego dnia jadąc do Speyside na degustację do Glenfarclasa przejeżdżaliśmy przez góry Cairngorm. Widoki przepiękne, a jeśli ktoś może się na chwilę zatrzymać to ma sporą szanse wypatrzenia wielu zwierząt, które tam żyją (takie jak żubry, niedźwiedzie czy dziki). Na najwyższej górze Cain Gorm (1245 m) znajduje się najlepszy ośrodek narciarski w całej Wielkiej Brytanii – narciarzem nie jestem ale jest to warte polecenie miejsce.
Przyroda na Orkadach jest zupełnie inna i świadczy o tym fakt, że praktycznie nie ma tam drzew. Po pierwsze w czasach neolitycznych wszystkie zostały wycięte ale najważniejszym powodem są mocne wiatry, wichury, które uniemożliwiają rozwój drzew. Same wyspy mają zdecydowanie nizinny charakter (oprócz wyspy Hoy) i są urozmaicone przez wiele jezior. Orkney Islands składają się z 70 wysp z których w zależności od źródła zamieszkałych jest około 17-20. Można między nimi poruszać się promami a na niektóre także dolecieć samolotem. My odwiedziliśmy największą z nich czyli Mainland gdzie umiejscowiona jest stolica całego regionu czyli wcześniej opisywany Kirkwall. Sama wyspa pod względem przyrody, ukształtowania terenu nie jest tak piękna jak Skye ale trzeba przyznać, że ma swój urok i by zwiedzić wszystkie zabytki potrzeba kilku dni. My nie zdążyliśmy na przykład zobaczyć Maes Howe czyli przepięknego grobowca, któr przed 5000 laty został totalnie splądrowany przez Wikingów – co ciekawe jedną z atrakcji jakie można tam znaleźć to napisy runiczne. Trzeba też się przygotować na surowy klimat tej wyspy określany jako subarktyczny morski. Wiatr zdecydowanie daje o sobie znać przez cały dzień:) Trafiliśmy na wysoką temperaturę (około 16-18st.) ale w okresie lata średnia temperatura wynosi około 12st.
Kolejnym ciekawym miejscem obok którego przejeżdżaliśmy jest Great Glen, który tworzy przepiękną urozmaicona drogę od Inverness do Fort William. Prowadzi wzdłuż takich jezior jak Loch Ness (największy zbiornik słodkowodny na całej wyspie) czy Loch Lochy. Oba jeziora należą do kanału kaledońskiego łączącego wschodnie wybrzeże z zachodnim. Kanał Kaledoński ma długość 107 kilometrów i został stworzony na początku XIX wieku przez Thomasa Telforda. Miało to być główna wodna przeprawa ale kanał sukcesu nie odniósł ze względu na wiele płycizn czy ciasne przesmyki. W tym momencie jest to głównie atrakcja turystyczna.
Wyspa Skye chyba nas wszystkich zachwyciła najbardziej i nie ze względu na odwiedziny destylarni Talisker. Jeśli możemy powiedzieć o romantycznych zapierających dech widokach to właśnie tam. Wyspa Skye nazywana po gaelicku Eilean a’Cheo (Wyspa mgieł) jest drugą co do wielkości wyspa w Szkocji należącą do Hebrydów wewnętrznych i leży przy zachodnim wybrzeżu głównego lądu. Od 20 już lat na wyspę można się dostać darmowym mostem Kyle of Lochalsh i od samego początku podziwiać bajkowe krajobrazy. Charakter wyspy jest typowo górzysty i ma wiele ciekawych wzniesień jak i pięknych klifów wpadających do morza. Do najważniejszych szczytów należy 1000-metrowe wzgórze Cuillina leżace w centralnej części wyspy czy Sgurr Dearg dostępny tylko dla doświadczonych i wyposażonych w dobry sprzęt wspinaczy. Jeszcze raz podkreślę, że nas totalnie zachwyciła i większość członków wyprawy w tym samym momencie wpadła na pomysł powrotu w to miejsce… z żonami:) Wtedy też trzeba będzie dokładniej ją zwiedzić bo w tym roku przemierzyliśmy tylko drogę do Taliskera, która zresztą tam się kończy!
I ten artykuł też musi się w końcu skończyć:) Mam nadzieję, że zachęciłem Państwa do odwiedzin tego pięknego kraju i ukazałem, iż w naszych wycieczkach nie chodzi tylko o whisky. W następnym artykule skupie się bardziej na miastach, które odwiedziliśmy a przede wszystkim na królewskim Edynburgu, w którym zakochałem się od pierwszej wizyty. Mam nadzieję, że uda mi się to uczucie przelać na mój kolejny wpis:)
Oczywiście za rok w wakacje wracamy do Szkocji i już dziś kończymy plan Whisky Tour 2015 czyli…:) Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do przyłączenia się. Już teraz mogę powiedzieć, że dotrzemy tym razem na Isle of Mull! Są jeszcze 2-3 wolne miejsca. Pełen plan tegorocznej wycieczki znajduje się tu. Osoby zainteresowane proszę o maila: grzegorz@whiskymywife.pl
Zapraszamy do dołączenia! 🙂
Bardzo ciekawy artykuł. Od razu przypomniałem sobie te wszystkie miejsca, które odwiedziliśmy i zapragnąłem wrócić. 🙂